Het familie Toelanie Archief
Een onderbelicht familieverhaal in relatie tot de Nederlandse koloniale tijd.
De familie Toelanie stamt af van de ‘Zwarte Hollanders’ (de ‘Belanda Hitam’). Zoals de naar schatting 3085 West-Afrikaanse jonge mannen werden genoemd in voormalig Nederlands-Indië. Zij werden in de periode tussen 1831 en 1872 geronseld in West-Afrika, grotendeels uit het grondgebied van het huidige Ghana en Burkina Faso. Zij werden gedwongen overgebracht naar Java om dienst te doen in het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL). In die tijd had Nederland de slavernij nog niet afgeschaft. Ritie Toelanie, getrouwd met Jules Toelanie, een kleinzoon van een van deze mannen,is de afgelopen jaren bezig geweest met het verzamelen en reconstrueren van hun familiegeschiedenis. Dit heeft ze gebundeld in het boek ‘Familieverhaal van drie culturen 1850-2016’.
Samen met Ritie en Jules Toelanie heb ik, een vitrine ingericht over hun familieverhaal ‘Het familie Toelanie archief’. Dit zijn voor hen belangrijke voorwerpen , zelf gemaakte schilderijen, objecten, documenten en foto’s die samen het verhaal vertellen over de nazaten van de ‘Zwarte Hollander’.
Sinds een aantal jaren houd ik mij bezig met het verzamelen van persoonlijke familieverhalen, die in relatie staan tot de Nederlandse koloniale tijd. Onderbelichte verhalen die nog niet echt zijn verteld, zowel binnen families als in het Nationaal Archief, geschiedenisboeken en in ons collectieve bewustzijn. Wat wordt er wel en/of niet verteld? En hoe wordt het verhaal verteld en door wie?
Deze interesse is bij mij mede ontstaan door mijn opa. Als jonge jongen heeft hij in het verzet gezeten, daarna sloot hij zich in 1946-1948 aan bij de binnenlandse strijdkrachten, Koninklijke Landmacht in voormalig Nederlands-Indië. In de afgelopen maanden woonde hij in Bronbeek in Arnhem. Dit is een Koninklijk tehuis voor oud-militairen en tevens een museum. In het museum wordt de Nederlandse koloniale geschiedenis en de rol van de overheid binnen de koloniale samenleving en het optreden van het KNIL belicht. Zowel de familie Toelanie als ik willen graag dat dit verhaal een vaste plek krijgt o.a. in museum Bronbeek en in onze geschiedenisboeken.
Afgelopen januari t/m maart 2018 stond de kunstinstallatie i.s.m Tessa Hendriks met een video over het proces van het verzamelen en de betekenis van de objecten, foto’s en het schilderij voor Ritie en Jules Toelanie in Rozet.
Daarnaast heb ik ook een lezing georganiseerd over de plek van onderbelichte (familie) verhalen van de nazaten van Zwarte Hollanders in instituties zoals musea en archieven die erfgoed en geschiedenis maken en bewaken.
Met veel dank aan: Jules en Ritie Toelanie, Tessa Hendriks, Stephanie Welvaart, Hanne van Asten, Wouter Neuhaus, Museum Bronbeek, Miguel Heilbron, The Black Archives en Rozet.
